Bezdech senny, a dokładnie zespół obturacyjnego bezdechu sennego, to choroba, z którą zmaga się obecnie ponad milion Polaków. Jednym z głównych jej objawów jest chrapanie, które często bywa bagatelizowane, choć często prowadzi do poważnych konsekwencji dla zdrowia np. do bezdechu. Czym dokładnie jest bezdech, jakie są jego przyczyny i jak go leczyć?
W wielkim uproszczeniu – bezdech to zanik przepływu powietrza przez drogi oddechowe, który może prowadzić do zaburzeń wymiany gazowej i oddychania na poziomie tkankowym. Wyznacznikami tej przypadłości są wielokrotne, powtarzające się epizody zatrzymania bądź też ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe w okolicach gardła, przy równoczesnej wzmożonej pracy mięśni oddechowych.
Podczas snu u każdego, zdrowego człowieka mogą się pojawiać krótkotrwałe przerwy w oddychaniu. Trwają one zazwyczaj maksymalnie 15 sekund. Szczególnej uwagi wymaga pojawienie się długotrwałych i nieregularnych przerw w oddychaniu. Ponadto, bezdechowi lub spłyceniu oddechu często towarzyszy także spadek saturacji o 2-4% w stosunku do saturacji typowej dla okresu czuwania.
Można wymienić trzy rodzaje bezdechu: bezdech obturacyjny, bezdech centralny i bezdech mieszany.
Obturacyjny bezdech senny to przypadłość, która może dotyczyć nawet 40% mężczyzn powyżej 40. roku życia. U kobiet pojawia się on zazwyczaj po menopauzie, jednak wśród czynników ryzyka rozwoju bezdechu u kobiet są także niektóre choroby o podłożu hormonalnym, jak np. nieleczona niedoczynność tarczycy (w trakcie jej przebiegu może dojść do obrzęku tkanek) czy też akromegalia.
Z kolei u dzieci bezdech obturacyjny ma związek przede wszystkim z zaburzeniem przepływu powietrza przez górne drogi oddechowe (ma to miejsce np. w przeroście migdałków podniebiennych i/lub migdałka gardłowego). Do zaburzenia przepływu powietrza dochodzi też wskutek rozluźnienia (relaksacji) mięśni tylnej ściany gardła i podniebienia miękkiego. Jednocześnie podkreślić należy, że bezdech obturacyjny można obserwować podczas snu u 1–3% zdrowych dzieci.
Problem obturacyjnego bezdechu sennego dotyczy zarówno dorosłych, jak i małych dzieci. Najczęściej pojawia się on u dzieci w wieku pomiędzy trzecim a szóstym rokiem życia, chociaż może zdarzyć się również tak, że bezdechy senne wystąpią u niemowlaka (wówczas zatrzymanie oddechu trwa co najmniej 20 sekund – krótsze, nawet 10-sekundowe przerwy w oddechu są dosyć częstym zjawiskiem u niemowląt).
Bezdechy centralne obserwowane są przede wszystkim u wcześniaków, u których zaburzenia wynikają z niedojrzałości układu nerwowego. Bezdechy mieszane (centralne i obturacyjne) obserwuje się u dzieci z nieprawidłową kontrolą oddychania. Pojawiają się przede wszystkim w okresach przebudzeń lub zasypiania.
Do głównych objawów bezdechu obturacyjnego należą: chrapanie, skłonność do zasypiania w nienaturalnych pozycjach, senność podczas dnia. Obserwowane objawy wynikają z okresowego niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego.
Przyczyny bezdechu sennego:
- polipy;
- skrzywiona przegroda nosowa lub inne wady nosa;
- przerośnięta tkanka po infekcjach (m.in. przerost migdałków podniebiennych);
- nieprawidłowa budowa żuchwy;
- zbyt wiotkie mięśnie podniebienia;
- otyłość i nadwaga – a dokładnie związany z nimi zwiększony obwód szyi, który u mężczyzn wynosi powyżej 43 cm, natomiast u kobiet powyżej 40 cm;
- nadużywanie alkoholu i spożywanie go przed snem;
- palenie papierosów;
- choroby przewlekłe, jak np. ciężka niewydolność krążenia;
- przyjmowanie leków uspokajających i nasennych.
Badanie bezdechu sennego jest dość proste, ponieważ w większości przypadków wystarcza potwierdzenie typowych objawów klinicznych. Diagnozowanie problemu opiera się wówczas na ocenie w skali senności Epworth, która określa stopień senności w ciągu dnia, co sygnalizuje o nasileniu dolegliwości.
Inną, bardziej zaawansowaną i skuteczną metodą w rozpoznaniu obturacyjnego bezdechu sennego jest screeniengowe rozszerzone badanie snu, w którego trakcie specjalne urządzenie rejestruje przepływ powietrza przez górne i dolne drogi oddechowe, stopień natlenienia organizmu, wysiłek oddechowy oraz obecność chrapania. Badanie pozwala z dużą dokładnością określić rodzaj i liczbę bezdechów, oraz ich korelację z pozycją ciała, wysyceniem krwi tętniczej tlenem.
Dużą jego zaletą jest fakt, że jest ono wykonywane w domu pacjenta, co zmniejsza stres związany ze spaniem w laboratorium, a więc w “obcym miejscu”, oraz liczba czujników, która jest zredukowana do niezbędnego minimum, co poprawia komfort snu podczas badania. Badanie tego typu można wykonać zarówno u dzieci jak i u dorosłych.
W tym celu przyjeżdża do Państwa technik medyczny, który zakłada aparat przed snem. Następnego dnia rano technik ponownie przyjeżdża do domu, aby zabrać aparat do odczytu badania i opisania go przez lekarza.
Samo badanie screeningowe polega na ciągłym zapisie parametrów oddychania osoby badanej, takich jak:
• przepływ powietrza przez nos rejestrowany poprzez kaniulę donosową;
• chrapanie – tzn. wibracje związane z chrapaniem, również rejestrowane przez kaniulę;
• wysycenie krwi tętniczej tlenem – rejestrowane przez czujnik zakładany na palec;
• częstość akcji serca (tętno) – rejestrowany przez czujnik zakładany na palec;
• krzywa pletyzmograficzna – ocena kardiologiczna;
Należy pamiętać o tym, że wskazane jest, aby badanie trwało przynajmniej 6 godzin – większa ilość informacji znacznie ułatwia ustalenie właściwego rozpoznania.
Badania screeniengowe można zamówić i wykonać między innymi poprzez portal medyczny oddechowy.pl, klikając w zakładkę badanie bezdechu.
Jeszcze innym badaniem jest również polisomnografia, która jest przeprowadzana w szpitalu, a sama diagnostyka trwa całą noc. Na głowie pacjenta podłącza się wówczas elektrody (EEG), które rejestrują fale mózgowe i analizują efektywność jego snu.
Leczenie bezdechu sennego to dość skomplikowany proces. Chorzy z łagodną postacią choroby powinni przede wszystkim zmienić tryb życia, zredukować masę ciała, a także unikać alkoholu i przyjmowania leków uspokajających. Dla bardziej zaawansowanych przypadłości bezdechu skutecznym rozwiązaniem jest nieinwazyjna terapia CPAP, dzięki której można zlikwidować chrapanie i bezdech, a także przywrócić prawidłowy sen. Więcej o terapii i aparatach CPAP znajdziecie w naszym artykule: „Cierpisz na bezdech senny lub notorycznie chrapiesz? Jest na to sposób! CPAP to złoty środek w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego i przeciwdziałaniu chrapaniu.”
Redakcja Clever People
